In januari 2024 werd bekend gemaakt dat het programmateam van Circulair Bouwend zo goed als compleet is. Naast de programmaleiders voor de thema’s is ook de vacature voor de programmamanager inmiddels vervuld. De zoektocht van ENZuid kwam uit bij Marije ter Steege en Jeroen Kruithof, beide werkzaam bij TNO. Goed moment om kennis te maken met het duo dat de rol van de programmamanager de komende twee jaar gaat vervullen.

Marije ter Steege is consultant in het Biobased Materials & Structures team. Ze studeerde bouwkunde, werkte als architect bij grotere internationale bureaus totdat ze met een compagnon een eigen bureau startte. Hier werkte ze voornamelijk aan projecten in kruislaaghout, met biobased isolatie- en gevelmaterialen. Door een toenemende vraag uit de professionele markt over bouwen met biobased materialen ging haar bureau zich met de tijd meer richten op advieswerk. Het verder vormgeven aan de transitie in de bouw was haar motivatie om vorig jaar de overstap te maken naar TNO.

“Ik denk dat we elkaar goed aanvullen omdat we allebei een andere ervaring meebrengen” (Marije ter Steege)

Jeroen Kruithof werkte na een civieltechnische studie eerst bij Ballast Nedam Infra in projectontwikkeling en tender- en contractmanagement. Hij is inmiddels tien jaar werkzaam bij TNO als consultant. De eerste drie jaar op het gebied van infra, daarna legde hij zich toe op circulaire bouwmaterialen, met de focus op steenachtige materialen zoals beton en baksteen. Hij zette verschillende programma's op bij o.a. het Bouwtechniek- en Innovatiecentrum (de voorganger van de TKI Bouw en Techniek), het Betonakkoord en ook enkele proeftuinen in samenwerking met BouwCirculair.

"Het is een mooie mix van achtergronden én een mooie mix van de tijd die we beschikbaar hebben” (Jeroen Kruithof)

Dat ze elkaar goed aanvullen blijkt bij de vraag naar hun meest inspirerende project op het gebied van circulair bouwen. Ter Steege kiest als eerste een concreet project, Biopartner 5 in Leiden, waarin de staalconstructie uit een naastgelegen sloopproject werd hergebruikt samen met andere secundaire materialen, om een nieuw gebouw te realiseren. Kruithof noemt het driejarige programma Schoon en Emissieloos bouwen waarbij hij betrokken was. In 21 projecten werd met een hele grote waaier aan technieken gewerkt aan emissiereductie in de bouw door samenwerking tussen een groot aantal marktpartijen en kennisinstellingen.

Wat gaan jullie doen in het programma?

Ter Steege: “De essentie is het bij elkaar brengen van de verschillende programmalijnen. Een integrale kijk, zodat de verschillende programmalijnen elkaar gaan versterken en we ook echt kunnen opschalen.” Kruithof: “Wij zijn nog wat minder bekend in zuidelijk Nederland met betrokken partijen, dus aan het begin zullen we samen met nog heel veel mensen kennis moeten maken.”

Wat bedoelen jullie met die integrale kijk?

Kruithof: “Ik denk dat het vooral lastig is in de praktijk om een gevoel te hebben: wat is nou eigenlijk de verstandigste keuze? In een bouwproject met een bestaand gebouw zou je kunnen zeggen: Als ik dat gebouw gewoon sloop en ik zet daar met de nieuwste materialen met minimale emissie uitstoot en minimaal primair materiaalgebruik een nieuw gebouw, dan is dat hartstikke goed. Maar als je dat gebouw had kunnen transformeren naar evenveel woningen zonder dat oorspronkelijk gebouw te hoeven slopen dan is het waarschijnlijk al een duurzamere optie."

"Er zijn gewoon meerdere handelingsperspectieven en afhankelijk van de situatie zal je telkens moeten bepalen wat het meest duurzaam is voor je woningbouwproject. “ 

Ter Steege: “Door het doen leer je weer. We moeten natuurlijk goed nadenken over wat we gaan doen, maar moeten ook durven stappen te zetten, zodat we daar weer van kunnen leren. Die laatste stap moeten we dan natuurlijk niet vergeten."

Wat zien jullie als belangrijke uitdaging?

Kruithof: "Er ligt een opgave van 450.000 nieuwbouwwoningen in de regio en dat wordt uitgezet in de woondeals. Het gaat er heel erg om dat überhaupt die woningen gebouwd moeten worden maar tegelijkertijd mag het belang van circulair bouwen niet ondersneeuwen." Ter Steege: “De uitdaging is misschien nog wel te vroeg om te benoemen, we zitten in een opstartfase en we zien nu vooral allemaal mooie kansen.

"De uitdaging zal natuurlijk zijn om al die kansen om te vormen in mooie samenwerkingen en projecten.”

Is Circulair Bouwend anders dan andere programma’s?

Kruithof: “Wat dit programma bijzonder maakt is dat je een samenwerking hebt tussen drie provincies en acht triple-helix regio’s allemaal met hun eigen, bestaande netwerken. Voor heel veel innovatieprojecten zijn altijd consortia nodig en je hebt ook altijd de hele keten nodig. Ik denk dat het mooie van het programma is dat het een kans biedt twee kanten op: aan de ene kant dat je wat er in de regio gebeurt meer kan koppelen aan de nationale en Europese programma's. Maar ook omgekeerd: soms komen er kansen langs, nationaal en Europees. Dan is het altijd weer de puzzel: wat zou een goed consortium zijn. Wellicht maakt dat het nu makkelijker door zo'n vraag ook uit te zetten in het ENZuid netwerk. Dat is eigenlijk de eerste keer dat ik het op deze manier meemaak. Het is vaak of lokaal-regionaal, of nationaal-Europees."

"Hier wordt actief gestuurd dat er verbindingen komen.” 

Ter Steege: “Het gaat natuurlijk over de lokale economie en het is ook heel logisch dat het samen wordt opgepakt en niet per provincie of per regio wordt opgedeeld. Dit uit zich ook in het programma: de programmalijnen liggen overkoepelend over de drie provincies heen, de programmaleiders komen elk uit een provincie, zo worden de netwerken en samenwerkingen gelijk geïntensiveerd. Kruithof: "Als je gezamenlijk projecten kan combineren dan kom je veel verder dan als je het allemaal zelf gaat doen.”

Wanneer is jullie opdracht geslaagd?

Ter Steege: “Als we kunnen zorgen dat we met elkaar echt een aantal projecten goed op de rit kunnen krijgen en dat partijen elkaar daarbij kunnen vinden, dan denk ik dat we met zijn allen een mooie stap gemaakt hebben.” Kruithof: “Als we allemaal van dit soort samenwerkingsprojecten gaan krijgen en als je ziet dat tussen de provincies en triple helix regio’s koppelingen worden gemaakt en dat de programmalijnen gaan werken. Bijvoorbeeld als een programmaleider uit Brabant projecten heeft in Limburg of Zeeland.” 

Concrete aantallen voor realisatie kan het duo nog niet noemen.  Kruithof: “De gesprekken moeten nog plaatsvinden met de betrokkenen: wat is de ondergrens, hoeveel circulair bouwen zit al in de huidige woondeals, waar staan we nu, welk ambitieniveau is er. Als je weet waar je staat kunnen we ook een stip op de horizon zetten.”

Welke oproep doen jullie nu aan overheden, bedrijven en andere stakeholders?

Kruithof: “We willen natuurlijk iedereen van harte uitnodigen om op 18 april bij onze werksessie te komen want dan komen alle programmalijnen aan bod. Dan willen we ook met de hele regio kijken hoeveel projecten we kunnen formuleren waar we mee verder gaan. “

Ter Steege: Zodra mensen ideeën hebben of als er initiatieven zijn dan kunnen ze ons natuurlijk direct benaderen, maar 18 april is uiteraard ook een heel mooi moment om kennis te maken!”

Klik hier voor de contactgegevens van Marije en Jeroen.