Opgeleid als bedrijfseconoom en na een opleiding milieukunde, startte Mariska van Dalen haar loopbaan bij het toenmalige ministerie van VROM. Ze vervolgde haar carrière bij Triodos Bank en werd daarna senior-adviseur duurzaamheid bij een groot ingenieursbureau. Met haar Zeeuwse familiebedrijf KOVMA zet ze nu stappen zodat alle bedrijven met duurzaamheid aan de slag kunnen gaan, niet alleen de koplopers. Een belangrijke rol is volgens Mariska weggelegd voor de inkoopvraag: “In de snelheid van projecten wordt vaak gekozen voor wat we al hebben en wat we weten wat betrouwbaar is. Het is van belang om andere vragen te gaan stellen aan de markt. “

“Als we de markt blijven vragen zoals we het altijd gedaan hebben, dan kunnen we niet versnellen”

Verduurzaming via inkoop

Voor het starten van haar familiebedrijf verhuisde ze terug naar haar geboortegrond Zeeland en dacht goed na over waar ze mee aan de slag wilde. “Die inkoopvraag, daar zit volgens mij wel echt een kans. Als we gewoon blijven vragen hoe we het gedaan hebben, dan gaat die verandering gewoon nooit komen.” Het bedrijf ontwikkelt inmiddels tools voor opdrachtgevers en inkopers om samen te werken, impact te maken en de gerealiseerde effecten te meten.

De focus kwam al snel op bouw en infra te liggen: “Als je naar de overheden kijkt, dan heeft dat de grootste impact, dat betekent ook dat je daar meer tijd aan besteedt.” Ze merkte dat de betrokken partijen niet dezelfde taal spraken. “Projectleiders hebben een eigen jargon, civiele mensen hebben hun eigen jargon. De beleidsmensen hebben het ook over heel andere begrippen dan de inkopers. We hadden daarom vanuit allerlei hoeken heel veel mensen uitgenodigd en van daaruit zijn we de tools voor dialogen op gaan zetten.

Wij dragen bij aan circulariteit in de bouwsector door samen te werken met het Kennis- en Innovatienetwerk Circulair Bouwen Zeeland. Hier werken we samen met meer dan 70 partijen in de gehele keten. Vorig jaar zijn we gestart met een werkgroep Meetmethode en daarmee ontwikkelen we tools om het bewustzijn te vergroten. We merkten dat veel partijen moeite hebben om circulair bouwen concreet te maken in de praktijk omdat er veel instrumenten zijn die vaak ook nog een gedegen kennis vereisen voor je deze kan toepassen.

“Wij ontwikkelen tools, om circulair eenvoudig en concreet te maken voor iedereen die in zijn project het verschil wil maken”

Van spraakverwarring naar laagdrempelige tool

“We zijn met de Provincie Zeeland een meerjarige samenwerking aangegaan voor het MVI-platform, waarin we hebben gezegd: We gaan steeds stapjes maken, in ieder geval mensen bewust maken wat er al goed gaat in de bestaande projecten, zodat ze snappen dat het ook niet helemaal nieuw is.”

“We zijn steeds meer naar kwantitatieve metingen gegaan, hoe kun je nu het effect meten en welke data is daarvoor reeds beschikbaar in contracten en welke informatie hebben we extra nodig? Met de SDG’s (Sustainable Development Goals) als basis hebben we eerste simpele rekenbladen gemaakt voor de MVI database. We hebben gezegd voor circulair als einddoel: 50% minder primair materiaal toepassen door hergebruik of biobased materialen. Dat hebben we heel erg platgeslagen, maar daarmee hebben wel heel veel mensen meegekregen omdat het iets makkelijker wordt.” Studenten van de Hogeschool Zeeland hebben vervolgens ondernemers geholpen met het doorrekenen. Dit leverde bruikbare adviezen op die vanaf 2025 worden uitgerold: focus op het trainen van leveranciers in het zichtbaar maken van hun impact met behulp van de database.

“We willen het echt simpel maken, want niemand heeft tijd”

Steeds dichter op de gebruiker

“Samen met het kennisnetwerk zijn we het Nieuwe Normaal gaan testen. De eerste testcase voor Het Nieuwe Normaal was het Eilandhuis, een Tiny House gebouwd met lokale biobased en hergebruikte materialen en bestemd voor verhuur. Hieruit kwamen zaken naar voren waaraan nog niet was gedacht, maar ook een onverwacht slechtere score voor bepaalde onderdelen. Dit had te maken met achterliggende rekenregels bijvoorbeeld een klein huis relatief veel installaties heeft op een beperkt oppervlakte. Daarna hebben we teruggekoppeld aan de werkgroep van het K&I netwerk circulair bouwen Zeeland wat de resultaten waren van alle onderdelen uit Het Nieuwe Normaal per doorrekening: Snappen wij het nu, waarom dit getal? Sommige mensen zeiden: we snappen we er nu nog minder van, want het is wel heel complex. Toen hebben we besloten om een instaptool te maken als bewustwordingstool en inspiratie om Het Nieuwe Normaal toe te gaan passen.” De online gebouwtool kreeg de naam Oemoemenoe, wat in het Zeeuws zoiets betekent als “hoe moeten we dit nu weer gaan doen”.

Met de inzichten van gebruikers wordt de Oemoemenoe tool nog steeds verbeterd. “We willen het echt simpel maken, want niemand heeft tijd. Je merkt daarom dat mensen opgelucht zijn als we zeggen: je hoeft niet alles te doen.” Op dit moment werkt een student aan een eenvoudig label voor circulaire gebouwen omdat we van veel architecten en bouwers terugkrijgen dat het nog heel lastig is om circulair te verkopen in de praktijk. Met dit label kun je vanaf eind dit jaar zichtbaar maken hoe je scoort op drie onderdelen: ontwerp, materiaal gebruik en einde levensduur.”

EN Zuid en het programma Circulair Bouwend leveren volgens Mariska een belangrijke bijdrage aan deze ontwikkelingen: “Wat natuurlijk heel erg helpt, is dat zij je heel makkelijk verbinden. Je komt makkelijker binnen bij elkaar en je wordt verbonden met partijen die met hetzelfde bezig zijn. De meerwaarde is ook het extra draagvlak vanuit het bestuur voor dit soort projecten.”

“Weet je niet waar te starten, gebruik dan de Oemoemenoe tool als eerste stap”

Wat is er nu nog te wensen?

“De opdrachtgever, zoals een woningcoöperatie, is de sleutel naar het succes. Als iedereen die iets wilt laten bouwen of verbouwen gewoon gaat vragen aan de markt om zichtbaar te maken hoe circulair het is, niet als optie maar als eis, dan zullen alle markt partijen in staat zijn om dit te leveren. Weet je niet waar te starten gebruik dan de Oemoemenoe tool als eerste stap. Opdrachtgevers mogen zich dus melden bij ons!

Mijn uiteindelijke wens is om juist de groep die er nog niet mee bezig is mee te nemen in de eerste stap. Ik zie in de praktijk dat we ver kunnen komen door onze krachten te verbinden en niet te veel met het vingertje te wijzen. Want het geeft energie, het is hartstikke leuk en je laat ook nog iets positiefs achter voor de volgende generatie. Wie wil dat nou niet?”

Mariska was een van de sprekers op de TOP EN Zuid op 13 juni 2024. Kijk hier voor de terugblik. 

Meer weten over de tools en het werk van Mariska? Kijk op de website van KOVMA.