TOP ENZuid 2024: Succesvolle initiatieven en pleidooi voor vervolgstappen
18-06-2024
Gastheer Emile Roemer, Commissaris van de Koning in Limburg, verwelkomde de aanwezigen. Hij benadrukte het belang van vergroening en verduurzaming, waarbij het niet meer de vraag is óf we hiermee aan de slag moeten maar hoe we dit proces kunnen versnellen. Hij sprak ook zijn waardering uit dat de drie zuidelijke provincies vaak en op prettige manier samenwerken op dit vlak.
Foto: Commissarissen van de Koning Emile Roemer (Limburg), Ina Adema (Noord-Brabant) en Han Polman (Zeeland) met dagvoorzitter Simone van Trier (2e van rechts)
Ina Adema, Commissaris van de Koning van Noord-Brabant beaamde dit en voegde eraan toe dat je gezamenlijk meer kunt bereiken, helemaal als de zuiderburen worden betrokken. Breder kijken dan de eigen provincie inspireert! Commissaris Han Polman van Zeeland ziet dit terug in de gezamenlijke aanpak van circulair bouwen: het netwerk weet elkaar steeds beter te vinden en men helpt elkaar en geeft elkaar duwtjes als dat nodig is. De commissarissen waren het erover eens dat er veel uitdagende transities spelen die tegelijkertijd groei mogelijk moeten maken. En het vertrouwen werd uitgesproken dat nu ENZuid verder gaat met de triple helix regio’s, de provincies zeker op maat support zullen geven aan de toekomstige grensoverstijgende programma’s en projecten voor de transities naar een duurzame economie.
Na de introductie werd de spotlight gericht op de twee programma’s van ENZuid: Circulair Bouwend en Groene Chemie, Nieuwe Economie (GCNE)
Bas Kapitein, voorzitter directieoverleg ENZuid en algemeen directeur van Midpoint Brabant, introduceerde het volgende deel van de middag over het programma Circulair Bouwend. De koppeling van de grote bouwopgave voor 175.000 woningen tot 2030 aan de ambitieuze doelstellingen voor circulariteit is wat hem betreft dé manier om de circulaire economie te versnellen. Het Nieuwe Normaal levert de gemeenschappelijke taal om de versnelling mogelijk te maken. Dit biedt ook enorme economische kansen. Door de toepassing van circulaire strategieën in de bouw kan de toegevoegde waarde van de sector met drie miljard verder verhoogd worden, een toename van 14%. De twaalf projecten met een projectomvang van 19 miljoen euro van Circulair Bouwend zijn wat dat betreft pas een begin. Inmiddels is duidelijk dat het programma ervoor zorgt dat expertise vanuit de regionale ecosystemen wordt opgeschaald naar heel Zuid-Nederland: Samen met de clusters, met programma’s als Building Balance en met landelijke en Europese programma’s. Kapitein sluit dan ook af met de oproep om nog meer mensen te betrekken die nog niet zijn aangehaakt en die een cruciale rol kunnen spelen.
Jeroen Verberne van Volantis was nauw betrokken bij de ontwikkeling van Het Nieuwe Normaal: hoe kom je van 164 verschillende definities van circulair bouwen naar een breed gedragen standaard? Dat bleek geen eenvoudige stap te zijn maar wel cruciaal om circulariteit succesvol te implementeren. Vijf jaar geleden leken de eisen voor circulair bouwen nog alle kanten op te gaan. Door het initiatief van Cirkelstad is een groot aantal partijen in de bouwketen met elkaar in gesprek gegaan om een raamwerk met gezamenlijke taal te ontwikkelen. Na meerdere nulversies werd Het Nieuwe Normaal 1.0 gelanceerd op 17 december 2023. Het manifest is inmiddels door meer dan 100 partijen ondertekend.
Foto: Jeroen Verberne van Volantis en Mariska van Dalen van MVI Platform
Mariska van Dalen van MVI Platform/KOVMA ging in Zeeland aan de slag met het raamwerk. De uitdaging was om de kennis toegankelijk te maken voor kleinere bouwbedrijven die geen specialisten in huis hebben. Samen pasten ze het toe op een recreatiehuisje gemaakt van lokale materialen en ze ontwikkelden het laagdrempelige online gebouwtool Omoemenoe. Om het voor consumenten inzichtelijk te maken werken ze nu aan een labelsysteem geïnspireerd door het energielabel voor gebouwen.
Lauran van Poppel belichtte circulair bouwen vanuit zijn rol als projectontwikkelaar bij Puyck Ontwikkeling. In de afgelopen 25 jaar heeft hij gezien hoe de bouw is veranderd onder de invloed van de energietransitie en hij trekt parallellen met de circulaire transitie. Inmiddels is een aanzienlijk aantal bouwprojecten gerealiseerd die hebben laten zien dat circulair bouwen mogelijk is, waarbij Puyck Het Nieuwe Normaal toepast. Ook deed Puyck ervaring op met het zelf verbouwen van hennepvezel en het toepassen van biobased materialen in een project met nul-op-de-meter woningen. Van Poppel pleitte voor wetgeving om, vergelijkbaar met de energieprestatienorm, een steeds hoger percentage biobased materialen toe te passen in een woning om circulariteit te versnellen. Lees hier het interview met Lauran van Poppel.
Koos Eggels resenteerde de samenwerking van zijn woningcorporatie Wonen Limburg in het initiatief Bouwstroom Limburg. Samen met nog vier woningbouwcorporaties en met ondersteuning van Aedes en Brink doorlopen zij een aanbestedingstraject voor duizend conceptuele woningen. Op basis van Het Nieuwe Normaal hebben zij als eis geformuleerd dat minimaal 20% van de materiaal hernieuwbaar of hergebruikt zijn en 50% van de materialen losmaakbaar. Tegelijkertijd wil men 10 tot 15% besparen op bouwkosten en sneller woningen opleveren. De vijf woningcorporaties willen graag aan de slag maar kunnen dat niet alleen. Eggels riep overheden en marktpartijen daarom op om gezamenlijk de schouders onder deze aanpak te zetten. Lees hier het interview met Koos Eggels.
Het programma Groene Chemie, Nieuwe Economie (GCNE) laat goed zien waar een gezamenlijke aanpak toe kan leiden. Gestart in 2020 bij ENZuid, heeft het geleid tot intensieve samenwerking met veel meer partijen op nationaal niveau, zo vertelde GCNE-voorzitter Arnold Stokking. Met deelname aan groeifondsen, financiering en ondersteuning van innovaties en het stimuleren van passend beleid voor de grondstoftransitie is veel bereikt. Toch is er nog genoeg te wensen volgens Stokking. Er is heel veel kennis beschikbaar in de wetenschap maar nu gaat het erom deze te gebruiken. De nieuwe en oude economie hebben elkaar nodig en samenwerking tussen deze twee maakt Nederland uniek. In het bijzonder pleitte hij voor een investeringsagenda en betere financierbaarheid: er is veel geld beschikbaar maar toegang voor een bedrijf is niet eenvoudig.
Successen zijn er zeker, zo lieten Marissa de Boer van Susphos en Silvester Bombeeck van Slibverwerking Noord-Brabant zien. Samen werken ze aan de bouw van een eerste fabriek die fosfaat gaat produceren uit zuiveringsslib. Een interessant product is ook een vorm van cement voor de bouw. Drempels zijn er wel: van het tijdig verkrijgen van de milieuvergunning tot netcongestie en problemen rond de einde afvalstatus. Ook blijken veel subsidies nog steeds gericht te zijn op klimaat en niet op circulariteit.
foto: Silvester Bombeeck van Slibverwerking Noord-Brabant en Marissa de Boer van Susphos
Marcel van Berkel van Plantics nam de aanwezigen mee in de ontwikkeling van hun biobased hars die wordt geproduceerd uit plantenresten. Het wordt toegepast als papiercoating, als binder in plaatmateriaal en als basismateriaal voor isolatieschuim. Inmiddels zijn veel toepassingen succesvol getest en zal de komende jaren de focus liggen op commercialisering en opschaling, ook richting de bouwsector.
In de afsluitende woorden was er lof voor de gepresenteerde initiatieven en de inspiratie die zij daarmee leverden voor de aanwezige partijen. Er was ook waardering voor de oproepen en suggesties om concrete drempels weg te nemen en de circulaire transitie te versnellen.
Via de door ENZuid gelanceerde programma’s kan verder opgeschaald worden. Aanhaken bij Circulair Bouwend kan via deze link, bij Groene Chemie, Nieuwe Economie via deze link.
beelden bij dit artikel: Bram Saeys
Hieronder nog enkele foto's die een impressie geven van de middag.