Lang hoefde hij niet na te denken toen Peter Berben werd gevraagd om ROOTZ, kennis- en innovatiecentrum rond boomteelt, te ontwikkelen op het nieuwe Business Centre Treeport in Zundert: “Toen ik de tekeningen en de ambities zag was het eigenlijk in twee gesprekken wel rond.” Spijt heeft hij ruim twee jaar later zeker niet: “Eerlijk gezegd is het nog veel mooier en innovatiever dan ik vooraf had kunnen dromen, want ik wist niet dat deze streek zo’n bloeiende bomensector heeft”.

Berben kijkt met frisse blik, want hij komt oorspronkelijk niet uit de groene sector. Hij startte zijn carrière in het onderwijs na studies Nederlands, Frans en economie. Bij een grote onderwijsinstelling ontdekte hij zijn interesse voor bedrijfsvoering en maakte in dat vak zeventien jaar geleden de overstap naar de gemeente Bergen op Zoom. De werelden van onderwijs en bedrijfsvoering kwamen bij elkaar toen de gemeente het oude suikerlab van Cosun kocht om er een innovatie- en expertisecentrum op het gebied van plantbased agrifood van te maken. “De gemeente zei tegen mijn collega Anja Hessels en mij: ga dat maar eens ontwikkelen en toen zijn wij vanuit boerenverstand bedrijven gaan uitnodigen om te komen kijken en hebben wij heel diverse bedrijven bij elkaar gezocht”. Delta Agrifood Business ging in 2020 open en inmiddels zitten er veertien bedrijven en drie kennisinstellingen die zich onder meer bezighouden met eiwitproductie door insecten en algen, 3D food printing en valorisatie van reststromen uit tuin- en akkerbouw. Vanuit dit succes werd hij gepolst om een kennis- en innovatiecentrum voor de boomteelt te gaan ontwikkelen.

Waarom juist in Zundert de focus op boomteelt?

“Boomkwekerijen zitten al generaties lang in deze grensstreek. Dat heeft met de bodem te maken: het zijn allemaal zandgronden. Vanuit deze streek worden jaarlijks tientallen miljoenen planten geëxporteerd over de hele wereld, dus de sector floreert als een malle.” Op het Business Centre Treeport komen bedrijven die een bijdrage leveren aan het verbeteren van de boomteeltbusiness. Dat zijn onder meer transportbedrijven die werkzaam voor boomkwekerijen, toeleveranciers en er zijn koelcellen om het seizoen te verlengen. Daar komt het nieuwe innovatie- en kenniscentrum van de boomkwekerij bij met een aantal hectares aan proefvelden: “Er worden bomen geplant die we monitoren, analyseren en valoriseren. In een aantal gevallen werken we hierbij nauw samen met het waterschap."

 "Er zijn natuurlijk veel experimenten, maar we willen grootschalig denken en het meteen ‘voor het echie’ doen.”

Wat is de opdracht voor kenniscentrum ROOTZ?

“Het gaat zo goed in de sector dat er niet alle tijd is voor innovatie en onderzoek, want die kwekers werken zich uit de naad. Het is een heel grote sector, maar wel met relatief kleine bedrijven en iedere boomsoort heeft weer eigen specificaties. Als je een heel groot bedrijf hebt, dan kan je een afdeling innovatie hebben, maar dat is bij kleinere bedrijven natuurlijk lastig.” Het kenniscentrum moet zich vooral gaan richten op het waarde toevoegen voor de sector. “Het is nu alleen maar decoratie terwijl er nog veel meer uit te halen is. Dan kom je bij biobased bouwen, maar je komt ook bij het gebruik van inhoudsstoffen voor cosmetica en farmacie. Dat zijn allemaal zaken waar je echt waarde uit kan halen en waar nog heel weinig relatief weinig onderzoek naar is gedaan."

"Je voelt aan de markt dat we echt op een kantelpunt staan. Wij moeten als boomteeltsector klaar zijn om de vraag die er vandaag nog niet is, morgen te kunnen realiseren.”

Bomen telen voor biobased bouwmateriaal

ROOTZ opent officieel pas eind 2024 maar er zijn inmiddels al meerdere projecten gestart. Met een bijdrage van ENZuid werd de OPZuid-aanvraag voor een project rond de Paulownaboom goedgekeurd. De Paulownaboom staat bekend om zijn uiterst snelle groei waardoor snel CO2 wordt opgeslagen en het beschikt over uitstekende materiaaleigenschappen voor toepassingen in de bouw. “Van der Avoird Trayplant is een heel innovatief bedrijf op gebied van aardbeien en frambozen dat kansen ziet in de boomkwekerij en zij kwamen met het idee. Ik had connecties met Dealin.Green die de handel en teelt in bomen ondersteunt. Toen zijn we met elkaar gaan praten en heb ik gezegd vanuit mijn ervaring met projectopbouw: laten we het consortium vormen met de volledige keten, dus echt van het zaadje tot aan het bouwbedrijf. Vandaar ook dat we Moeskops’ bouwbedrijf erbij hebben uitgenodigd, ook heel mooi als uithangbord.” Moeskops’ kan aan de slag met het massieve hout en vierde partner Beyond Wood kan plaatmateriaal maken van de reststromen.  Avans Hogeschool levert, vanuit Centre of Expertise MNEX, ook een actieve bijdrage aan het project.

"Uiteindelijk willen we in het project 750 m3 bouwmateriaal ontwikkelen én toepassen in bergingen of andere concrete projecten.”

Wat levert de samenwerking met ENZuid nog meer op?

“Wat ik heel leuk vind is dat ik nu uitgenodigd word om af en toe een presentatie te geven, mijn netwerk uit te breiden en te vertellen waar je tegenaan loopt. Dat is breder dan alleen het Zundertse of alleen maar binnen de boomkwekerij. Dat vind ik superinteressant en daar werk ik ook graag aan mee. Zo ga ik binnenkort naar Limburg, naar een streek met vergelijkbare zandgronden.”

Ook de relaties met andere partijen in de regio zijn goed en dat is belangrijk. “De samenwerking met waterschap Brabantse Delta is heel hecht en dat is heel fijn, uniek in Nederland. Voldoende water op het juiste moment is een interessante uitdaging voor de boomteeltsector. Ook met gewasbescherming is nog veel te winnen, dus we kijken eigenlijk in gezamenlijkheid, niet zozeer naar wat niet kan maar op welke manier we wél de zaken voor elkaar kunnen krijgen. Uiteraard zijn we een grote partner van de gemeente Zundert en de regio West-Brabant afficheert zich als Plant Based Regio, dat is een enorme steun in de rug.”

Welke oproep heb je voor bedrijven in de boomteeltketen?

“Boomkwekers raad ik aan om de ontwikkelingen volgen, en met name de verdienmodellen rondom de Paulowna boom. Ook bouwbedrijven wil ik uitnodigen om naar ROOTZ te komen: om te zien en te beleven welk uniek project daar ontstaat en met welke partners we allemaal al samenwerken: 

"Kom kijken hoe we de samenleving nog mooier kunnen maken!”

Kijk voor meer informatie op de website van ROOTZ. 

Kennis- en informatiecentrum ROOTZ in aanbouw